Bliskość , dotyk, czułość – czyli integracja sensoryczna od pierwszych chwil

Zaraz po urodzeniu każde niemowlę komunikuje się ze światem, a przede wszystkim z mamą wydając tzw. „pierwszy krzyk”. Jest on bardzo ważny zarówno w aspekcie medycznym jak i emocjonalnym. Każda mama potrafi odróżnić rodzaje płaczu i krzyku i właściwie zareagować na potrzebę swojego maleństwa. Dlaczego? W większości działa tu intuicja matczyna. Tak też się dzieje również z wieloma zachowaniami, którymi kieruje nasz instynkt np. przytulanie niemowlaka, noszenie na rękach, masowanie po brzuszku, przekręcanie z pleców na brzuszek itp. Wszystkie te codzienne czynności wpływają na rozwój zmysłów naszego dziecka i pozwalają właściwie je integrować.

Zmysły kształtują się już w trakcie życia płodowego. Do podstawowych należą: zmysł dotyku, zmysł przedsionkowy, odpowiedzialny za ruch ciała w przestrzeni oraz proprioceptywny, czyli dający nam świadomość własnego ciała. W trakcie rozwoju mózgu uczą się one współdziałać ze sobą i pozostałymi zmysłami. Ich prawidłowe wzajemne oddziaływanie jest niezbędne do właściwej interpretacji bodźców napływających z zewnątrz i co za tym idzie prawidłowej reakcji. Jako pierwszy kształtuje się dotyk. W łonie matki dziecko ssie swój paluszek, dotyka pępowiny, bawi się nią i doznaje wielu bodźców. Potem przychodzi na świat, przeciskając się główką przez kanał rodny, jest to dla niego wielkie wyzwanie, nowe bodźce, ale również ważny etap w rozwoju. Kształtuje się już wówczas „głęboki dotyk” (propriocepcja – intensywny dotyk).

Wg J. Ayers (psycholog, terapeuta, pracownik naukowy Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles) noworodek widzi, słyszy i czuje bodźce płynące z ciała, ze środowiska, ale nie potrafi ich organizować – przesyłać. Dzieje się tak w wyniku zdobywania doświadczeń sensoryczno – motorycznych. Doświadczenia te dziecko zdobywa podczas codziennych aktywności, podczas zabiegów pielęgnacyjnych, podczas cudownej i czułej opieki mamy. Jest to pierwsze lekcja doznań, która wspaniale integruje zmysły.

Noszenie noworodka, przytulanie, głaskanie, bliskość mamy – to wszystko kształtuje zmysł dotyku. Mózg te bodźce rejestruje i kieruje do neuroprzekaźników, a w efekcie mamy prawidłową reakcję – nasze maleństwo jest spokojne i jest mu dobrze. Podobnie jak dostaje pierś, gdy już jest nasycone pokarmem, często zasypia trzymając sutek matki w buźce. Jest to naturalna potrzeba, stymulująca rozwój tego zmysłu. Czułość i bliskość z kolei zaspokajają kolejną potrzebę – poczucia bezpieczeństwa i miłości, która jest najważniejsza w prawidłowym rozwoju dziecka.

Każda kobieta, zwłaszcza ta, która po raz pierwszy zostaje mamą ma w głowie wiele pytań i rozterek – nosić na rękach czy nie nosić? , jest głodne ? a może ma mokro?, przecież dopiero co , go przewinęłam, nakarmiłam?, dlaczego płacze podczas kąpiel i ubierania, dlaczego lubi być w „kokonie?”, takich pytań jest pewnie setki, albo miliony. A doradców pewnie jeszcze więcej. Tymczasem odpowiedzi należy szukać we właściwym zaspakajaniu tych potrzeb. Rodzice są pierwszymi i najlepszymi obserwatorami swojego dziecka. Wiedzą co je cieszy i bawi, i kiedy jest mu źle i czego mu potrzeba.

Wczesna i odpowiednia stymulacja rozwoju dziecka zapobiega powstawaniu zaburzeń ruchowych, poznawczych i emocjonalnych, sprzyja również późniejszemu procesowi uczenia się.